"Bir adam, bir köpeği alelade bir sopayla dürtmüş. Köpek de o sopaya karşı hırlamaya, diş göstermeye başlamış. Adam her yandan dürtüyor, köpek her yandan sopaya saldırıyormuş."
Bu misalde ince bir mesele vardır. Orada fiili işleyen esasen sopa değil, adamdır. Ancak köpek ona vuran ve canını yakanın adam olduğunu anlayamaz, hiçbir suçu ve iradesi olmayan zavallı sopayı hedef alır.
Bu da şuna benzer, teşbihte hata yoktur afedersiniz köpek biziz, sopa bize imtihan olarak gönderilen kişilerdir. O adam iste, Allahü teala.
Allah, bizi çeşitli insanlar ve çeşitli sebepleri vasıta kılarak yüksek bir imtihandan geçirir. Vesile olan kötüler suçsuz mu? Asla değil. Zaten o sebeple onlar vesile kılındı. Çünkü cehenneme de odun lazımdır.
Biz sopayı değil, kullananı görmeliyiz. Allah, bizi çetin imtihanlardan geçiriyor. Bizim de bunu görebilmemiz ve buna göre de kin, nefret gibi duygularla kendimizi perişan etmememiz gerekir.
Herkesin derdi kendine büyüktür ama hepsi de kalbe yüktür. Müslümanın tek derdi vardır, o da Allahın Rızasıdır.