Araştırmalar, çocuklara iki yaşından önce güvenilir bir şekilde otizmde erken tanı konabileceğini düşündürmektedir. Ayrıca otizmin davranışsal belirtilerinin çoğunun bir yaşından önce mevcut olduğunu da gösterir.
Bu davranışlar arasında sosyal etkileşime olan ilginin azalması, konuşma ve kasıtlı iletişimin gecikmeli gelişimi, yaşa uygun ses gelişimi eksikliği ve olağandışı görsel tespitler sayılabilir.
Otizm Spektrum Bozukluğu doktorlar ve ebeveynler için bir gizem olmaya devam ediyor. Dünyada en hızlı büyüyen gelişimsel bozukluklardan biri olan, 40 çocuktan 1’ini etkileyen bu durum, çeşitli anti sosyal, iletişim becerileri, ritüelist ve tekrarlayıcı davranışlarla belirgindir.
Genellikle okul öncesi yıllarda teşhis edilir ve erken yakalanırsa, ebeveynlerin yapabileceği çok şey vardır. Erken otizm teşhisi hakkında bilmeniz gerekenleri sizin için derledik.
Otizm nedir?
Otizm kendini bir dizi belirti ile kendini gösterir. Otizm spektrum bozukluğu bebeklik ve erken çocukluk döneminde ortaya çıkar. Konuşmayı, oynamayı ve başkalarıyla etkileşime girmeyi öğrenmek gibi birçok temel gelişim alanında gecikmelere neden olur.
Otizmin belirti ve etkileri de çok çeşitlidir. Bazı otizmli çocuklar sadece hafif bozukluklara sahipken, bazılarının üstesinden gelmek için daha fazla engel vardır. Bununla birlikte, otizm spektrumundaki her çocuğun aşağıdaki üç alanda en azından bir dereceye kadar problemleri vardır:
- Sözlü ve sözsüz iletişim
- Esnek düşünme ve davranma
- Çevrelerindekilerle iletişim kuramama
Doktorlar ve uzmanlar arasında otizme neyin yol açtığı ve nasıl tedavi edileceği konusunda farklı görüşler vardır. Bununla birlikte, herkesin kabul ettiği bir gerçek var: otizmde erken tanı ve yoğun müdahale. Ama çocuğunuzun yaşı ne olursa olsun, umudunuzu kaybetmeyin. Tedavi, problemin etkilerini azaltabilir ve çocuğunuzun gelişmesine yardımcı olabilir.
Bebeklerde ve küçük çocuklarda otizm belirtileri
Otizmi 24 aydan önce teşhis etmek zor olsa da, belirtileri genellikle 12 ila 18 ay arasında ortaya çıkar. 18 aylıkken belirtiler tespit edilirse, yoğun tedavi beyni yeniden sarmaya ve belirtileri tersine çevirmeye yardımcı olabilir.
Otizmin en erken belirtileri, tipik olmayan davranışların yokluğunu içerir. Bu yüzden tespit edilmesi zor olabilir. Bazı durumlarda, otizmin ilk belirtileri “iyi bir bebek” belirtisi olarak bile yanlış yorumlanır, çünkü bebek sessiz, bağımsız ve iddiasız görünebilir. Ancak, ne arayacağınızı biliyorsanız uyarı işaretlerini erken yakalayabilirsiniz.
Bazı otistik bebekler sarılmaya cevap vermez, alınmaya ulaşmaz veya beslenirken annelerine bakmaz.
Otizmde erken tanı işaretleri
Erken müdahale, otizmli çocuklar için en iyi sonuçların anahtarıdır.
Bilim adamları, insan beyninin maksimum gelişim süresinin 0 ila 3 yaş arasında bir yerde olduğunu gösterir, bu da terapötik müdahaleye başlamak için en iyi zamanın bu aralıkta bir yerde olması gerektiğini düşündürmektedir.
Otizmin erken teşhisinde aşağıdakilere dikkat edilmelidir:
- Dil gecikmesi vardır. İhtiyaçlarını ifade etmek için mücadele edebilir. Bazı otizmli çocuklar hiç konuşmazken, diğerleri dil geliştirir ancak bir sohbete katılmakta zorlanırlar.
- Alışılmadık konuşma kalıplarına sahiptir. Yüksek perdeli bir sesle veya düz bir tonda durmadan konuşabilir. Cümleler yerine tek tek kelimeler kullanabilir veya bir kelimeyi, cümleyi tekrar tekrar kullanabilir. Bir soruyu cevaplamak yerine tekrar edebilir.
- İnsanların ona ne söylediğini anlamıyor gibi görünür. Adına cevap vermeyebilir veya talimatlara uyamayabilir. Yanlış gülebilir, ağlayabilir veya çığlık atabilir.
- Dar bir şekilde tek bir nesneye, bir nesne hakkında bir şeye (oyuncak arabadaki tekerlek gibi) veya her seferinde bir konuya odaklanır.
- Sinirli taklidi yapar. Nadiren yaptığınızı taklit eder ve taklit oyuna katılmaz.
- Yalnız oynamayı tercih eder.
- Rutinlere çok bağlı olabilir ve geçişlerde zorluk çekebilir. Ne yiyeceği ve yemeyeceği konusunda çok titizdir. Ya da atıştırmalık ve yemeklerde katı ritüelleri takip etmek ister.
- Olağandışı şekillerde nesnelerle veya oyuncaklarla oynar. Örneğin: Bir şeyleri sıralamak veya belli bir sıraya koymak için çok zaman harcar. Bir kapıyı tekrar tekrar açıp kapamaktan hoşlanır. Ya da bir oyuncak üzerinde sürekli olarak bir düğmeye basmak veya bir oyuncak arabanın tekerleklerini döndürmekle meşgul olur.
- Isırma veya kendisine vurma gibi kendine zarar verebilir.
- Kollarını veya ellerini çırpmak gibi tekrarlayan eylemler sergiler.
- Bazı ağrı türlerine aşırı tepki verebilir ve başkalarına yetersiz tepki verebilir. Örneğin, yüksek gürültüyü engellemek için kulaklarını kaplayabilir.
- Gereksiz olduğunda korkulu veya korkmak için bir neden olduğunda korkusuz olabilir. Örneğin, bir balon gibi zararsız bir nesneden korkabilir, ancak yüksekliklerden korkmaz.
- Uyku bozuklukları vardır. Otizmli birçok çocuk uykuya dalmakta güçlük çeker ve gece sık sık uyanır.
- Davranış problemlerini sergiler. Dirençli, işbirliği yapmayan veya aşırı aktif olabilir. Hiperaktif, dürtüsel veya agresif olabilir.
Yukarıda saydığımız belirtiler çocuğunuzda bulunuyorsa otizmde erken tanı için hemen çocuk doktorunuzdan randevu almalısınız. Erken müdahale bu süreçte size ve çocuğunuza oldukça faydalı olacaktır.
