Ambliyopi veya “göz tembelliği”, bebeklik döneminde ve erken çocukluk döneminde ortaya çıkan nöro-gelişimsel bir görme problemidir. Ambliyopisi olanlar, gözlük veya tedaviyle düzeltildiğinde bile, tipik olarak tek gözde görme azalması yaşarlar. Tedavi edilmeden bırakıldığında ambliyopi çocuğun, okulunu, sporunu, arkadaşlıklarını etkileyebilir ve ayrıca depresyona yol açabilir.
Her 100 çocuktan yaklaşık 3’ünü etkiler. Göz tembelliği olan kişilerin bir gözü diğerinden daha güçlüdür çünkü beyin ve zayıf göz iyi iletişim kuramaz.
Görmenin gerçekleşmesi için gözleriniz ve beyniniz birlikte çalışmalıdır. Bunu sağlamak için retinanız, gözün arkasından beyne sinyaller taşıyan optik sinire sinir sinyalleri gönderir. Orada gördüğünüz şeyler olarak yorumlanırlar.
Bir gözünüz diğerinden daha zayıfsa, beyniniz daha güçlü olan gözü tercih etmeye başlayabilir ve zayıf gözden sinyal almayı durdurabilir.
Tedavi edilmezse göz tembelliği zamanla kötüleşebilir. Ancak durum tedavi edilebilir. Bu yazıda, göz tembelliği için mevcut olan çeşitli tedavileri ve en iyi sonuçları nasıl alabileceğinizi gözden geçireceğiz.
Göz tembelliği belirtileri nelerdir?
Göz tembelliği semptomları genellikle belirsizdir. Çocuk herhangi bir şeyin yanlış olduğunu fark etmeyebilir ve hiçbir şey söylemeyebilir. Ebeveynler veya öğretmenler aşağıdaki belirtilerden birini fark edebilir:
- yanlış hizalanmış gözler (şaşılık)
- sık sık şaşı veya görmede zorluk
- daha iyi görmek için başlarını eğmek veya çevirmek
- görmek için bir gözü kapatmak veya örtmek
Göz tembelliği sebepleri nelerdir?
Göz tembelliği, bir göz diğer gözden daha iyi gördüğünde ve beyin diğer gözden gelen bulanık görüntüleri görmezden geldiğinde ortaya çıkar. Beyin ve güçlü göz arasındaki bağlantılar güçlenir ve beyin ile zayıf göz arasındaki bağlantılar azalır.
Aşağıdaki görsel problemler göz tembelliğini tetikleyebilir:
- Kırılma hataları: Astigmatizm, hipermetrop veya miyop ışığı doğru şekilde bükmez, böylece çocuğun görmesi tek gözde bulanıklık olur. Kırma kusurları gözlükle düzeltilebilir, ancak küçük çocuklarda kırma kusurlarının çok az semptomu vardır ve yalnızca görme testi ile tespit edilir.
- Şaşılık: Bir çocuğun gözü görünürde hiçbir sebep olmadan kayabilir. Göz ve beyin yanlış hizalanır, bu nedenle gözler farklı yönleri gösterir. Beyin, kayan gözden gelen sinyalleri görmezden gelerek telafi eder. Göz ardı edilen göz, göz tembelliği görme kaybına uğrar.
- Yapısal sorun: Bir gözde düşük göz kapağı veya katarakt görmeyi bozar ve beyin, sağlıklı göze dikkat ederek ve gözdeki zayıf görüntüyü göz ardı ederek tepki verir.
Göz tembelliği, ailelerde ortaya çıkma eğilimindedir. Bir ebeveynin veya kardeşinin göz tembelliği varsa, bu çocuklarda risk daha yüksektir. Erken doğan veya gelişimsel gecikmeleri olan çocuklar da daha büyük risk altındadır.
Göz tembelliği nasıl teşhis edilir?
Tüm çocuklar dördüncü yaş günlerinden önce görme testi yaptırmalıdır. Çoğu çocuk doktoru, standart tıbbi muayenenin bir parçası olarak görmeyi test eder ve bir problem belirtisi tespit ederse aileyi bir göz doktoruna yönlendirir.
Bir çocuğun görmesini kontrol ederken, çocuk doktoru veya göz doktoru her seferinde bir gözü kapatabilir ve çocuğun diğer gözle bir nesneyi ne kadar iyi takip edebileceğini görebilir. Ayrıca çocuğun bir gözü kapatmaya tepkisini de izleyebilirler. Çocuk üzülürse veya kapağını çekmeye çalışırsa, bu bir göz tembelliği belirtisi olabilir.
Göz tembelliği nasıl tedavi edilir?
Göz tembelliği ne kadar erken tedavi edilirse, çocuğun olumlu sonuç alma şansı o kadar artar.
Tedavi, bir çocuğun ne tür göz tembelliğine sahip olduğuna ve ne kadar şiddetli olduğuna bağlıdır.
Tedavinin türü, ambliyopinin nedenine ve çocuğunuzun görmesini etkileyip etkilemediğine bağlı olacaktır. Bazı tedavi seçenekleri şunlardır:
- Miyopluk, uzak görüşlülük ve astigmatizm gibi durumları düzeltmek için gözlük veya kontakt lensler
- Zayıf gözü uyarmak için daha güçlü gözün üzerine bir göz bandı
- Güçlü gözün görüşünü bulanıklaştırmak ve zayıf gözü uyarmak için özel bir filtre
- Güçlü gözün görüşünü bulanıklaştırmak için göz damlası
- Çocuğunuzun gözleri dolaşıyorsa veya katarakt veya düşük göz kapaklarını düzeltmek için ameliyat
Göz tembelliği vakaların yüzde 25’i tedavi olduktan sonra tekrar nüksedebilir (4 vakadan 1’i). Bu nedenle, tedavi sona erdikten sonra çocuğunuzun gözlerini izlemeye devam etmeniz önemlidir.
