Bebekler ilk iletişimi ağlayarak kurar. Bu şekilde ihtiyaçlarını gidemeye çalışır. Gelişimine bağlı olarak konuşma becerisini geliştirir ve ardından kelimelerle ne istediğini ifade eder. Bazen bu yetenek gelişirken çocuklarda konuşma bozukluğu görülebilir.
Konuşma, dinleyiciye anlam taşıyan belirli sesler üretme sürecidir. Konuşma bozukluğu ise bir kişinin kelimeyi oluşturan sesler üretme yeteneğini etkileyen herhangi bir koşulu ifade eder.
Konuşma, insanların düşüncelerini, duygularını ve fikirlerini başkalarıyla paylaşmalarının ana yollarından biridir. Konuşma eylemi, baş, boyun, göğüs ve karın dahil olmak üzere çoklu vücut bölümlerinin kesin koordinasyonunu gerektirir.
Bu yazıda, çocuklarda konuşma bozukluklarının ne olduğunu ve farklı türlerini tanıtacağız. Ayrıca konuşma bozukluklarının belirtilerini, nedenlerini, tanılarını ve tedavisini de ele alacağız.
Konuşma bozukluğu nedir?
Konuşma bozuklukları, bir kişinin diğer insanlarla iletişim kurmasına izin veren sesleri oluşturma yeteneğini etkiler. Dil bozuklukları ile aynı değildir.
Konuşma bozuklukları insanların doğru konuşma sesleri oluşturmasını önlerken, dil bozuklukları bir kişinin kelimeleri öğrenme veya başkalarının kendilerine ne söylediğini anlama yeteneğini etkiler.
Bununla birlikte hem konuşma hem de dil bozuklukları, bir kişinin düşüncelerini ve duygularını başkalarına ifade etmesini zorlaştırabilir.
Çocuklarda konuşma bozukluğu türleri
Konuşma bozukluğu türleri arasında en yaygın olanları şunlardır:
Kekemelik
Kekemelik, konuşma akışını kesintiye uğratan bir konuşma bozukluğunu ifade eder. Kekemelik yapan kişiler aşağıdaki bozulma türlerini yaşayabilir:
- Tekrarlamalar, insanlar istemsiz olarak sesleri, ünlüleri veya kelimeleri tekrarladığında meydana gelir.
- İnsanlar ne söylemek istediklerini bildiğinde ancak gerekli konuşma seslerini yapmakta zorluk çektiğinde bloklar olur. Bloklar, birinin sözcükleri sıkışmış gibi hissetmesine neden olabilir.
- Uzatmalar, belirli seslerin veya kelimelerin uzamasını veya çekilmesini ifade eder.
Kekemelik belirtileri duruma bağlı olarak değişebilir. Stres, heyecan veya hayal kırıklığı kekemeliğin daha şiddetli olmasına neden olabilir. Bazı insanlar belirli kelimelerin veya seslerin kekemeliği daha belirgin hale getirebileceğini de görebilir.
Kekemelik, aynı anda ortaya çıkan hem davranışsal hem de fiziksel belirtilere neden olabilir. Aşağıdaki durumlar görülebilir:
- yüz ve omuzlarda gerginlik
- dudak titremeleri
- sıkışık yumruklar
- ani kafa hareketleri
İki ana kekemelik türü vardır:
- Gelişimsel kekemelik, konuşma ve dil becerilerini öğrenen küçük çocukları etkiler. Genetik faktörler, bir kişinin bu tür kekemeyi geliştirme olasılığını önemli ölçüde artırır.
- Nörojenik kekemelik, beyindeki hasar, beynin konuşmada rol oynayan farklı bölgeleri arasında uygun koordinasyonu önlediğinde ortaya çıkar.
Apraksi
Beyin, konuşma da dahil olmak üzere insanların yaptığı her eylemi kontrol eder. Beynin konuşmaya katılımının çoğu bilinçsiz ve otomatiktir.
Birisi konuşmaya karar verdiğinde, beyin vücudun konuşma üretmek için birlikte çalışan farklı yapılarına sinyaller gönderir. Beyin bu yapılara uygun sesleri oluşturmak için nasıl ve ne zaman hareket edileceğini söyler.
Örneğin, bu konuşma sinyalleri ses tellerini açar veya kapatır, dili hareket ettirir ve dudakları şekillendirir, havanın boğaz ve ağızdan hareketini kontrol eder.
Apraksi, bir kişinin motor becerilerini bozan beyin hasarını ifade eden genel bir terimdir ve vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilir. Konuşma apraksisi veya sözel apraksi, özellikle bir kişinin hangi sesleri söylemek istediklerini bildiğinde bile, konuşma seslerini doğru bir şekilde oluşturma yeteneğini etkileyen motor becerilerin bozulmasına işaret eder.
Dizartri
Dizartri, beyindeki hasar bir kişinin yüzünde, dudaklarında, dilinde, boğazında veya göğsünde kas zayıflığına neden olduğunda ortaya çıkar. Vücudun bu bölgelerindeki kas güçsüzlüğü konuşmayı çok zorlaştırabilir.
Dizartri hastaları aşağıdaki belirtileri yaşayabilir:
- Konuşma bozukluğu
- Mırıldama
- Çok yavaş veya çok hızlı konuşmak
- Yumuşak veya sessiz konuşma
- Ağız veya dili hareket ettirmede zorluk
Çocuklarda konuşma bozukluğu tedavisi
Tedavi tipi genel olarak konuşma bozukluğunun şiddetine ve altta yatan nedenine bağlı olacaktır.
Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- Belirli kelimeler veya seslerle aşinalık oluşturmaya odaklanan konuşma terapisi egzersizleri
- Konuşma sesleri üreten kasları güçlendirmeye odaklanan fiziksel egzersizler
Çocuklarda konuşma bozukluğu tedavisi ne kadar erken başlarsa ilerleme o kadar hızlı olur. Konuşmayı etkileyecek sorunların giderilmesi çocuğunuzun hem psikolojik hem de fiziksel yapısı için oldukça önemlidir.
