Yenidoğan sarılığı bebeklerin %60 ila %80’ini etkileyen yaygın bir durumdur. Bebeğinizin kanında kırmızı kan hücrelerinin normal parçalanması sırasında üretilen sarı renkli bir madde olan bilirubinin yüksek düzeyde olması durumunda ortaya çıkar. Genellikle bebeğinizin cildi ve gözlerinin beyaz rengi sarıya bürüneceği için fark etmesi kolaydır. Bunu doğumdan sonraki üçüncü günden fark etme ihtimaliniz yüksektir. Sarılık genellikle zararsızdır ve 1-2 hafta sonra kaybolur. 3 haftadan uzun süren sarılık, başka bir durumun belirtisi olabilir. Yüksek düzeylerde bilirubin, bebeği işitme kaybına(sağırlık), beyin felcine veya başka tür beyin hasarına götürebilir.
Yenidoğan sarılığına yakalanma riski yüksek bebekler:
- Prematüre bebekler, (37. haftadan önce doğmuş bebekler)
- Yeterli anne sütü alamayan bebekler
- Kan grubu, annelerinin kan grubu ile uyumlu olmayan bebekler
Yenidoğan sarılığının sebepleri nelerdir?
Emzirilen yenidoğanlarda iki tür sarılık görülebilir. Her iki tür de genellikle zararsızdır. Sebepleri şunlardır:
- Emzirme sarılığı, emzirilen bebeklerde yaşamın ilk haftasında görülür. Bebeklerin emmekte zorlandığında ya da anne sütü yavaş geldiğinde ortaya çıkması daha olasıdır.
- Anne sütü sarılığı, yaşamın 7. gününden sonra bazı sağlıklı, emzirilen bebeklerde ortaya çıkabilir. 2. ve 3. haftalarda zirveye ulaşması muhtemeldir. Ancak bir ay veya daha uzun süre düşük seviyelerde kalabilir. Sorun anne sütündeki maddelerin karaciğerde bilirubinin parçalanmasını nasıl etkilediğinden kaynaklanıyor olmasıdır. Anne sütü sarılığı, emzirme sarılıklarından farklıdır.
Bebeğin, vücutta değiştirilmesi gereken kırmızı kan hücrelerinin sayısını artıran bir rahatsızlığa sahip olması durumunda, şiddetli yenidoğan sarılığı oluşabilir:
- Anormal kan hücresi şekilleri
- Anne ve bebek arasında kan grubu uyuşmazlığı
- Zor bir doğumdan kaynaklanan kafa derisi altında kanama
- Gebelik yaşı küçük (SGA) bebeklerde ve bazı ikizlerde daha sık görülen kırmızı kan hücrelerinin daha yüksek seviyeleri
- Enfeksiyon
- Bazı önemli protein eksikliği
Yenidoğan bebeklerde sarılık belirtileri nelerdir?
Bebeklerde sarılık belirtileri nedene ve ciddiyetine bağlıdır, ancak şunları içerebilir:
- Gözlerin beyaz bölümlerindeki sarı bir belirti
- Bebeğin cildindeki sarı renklilik
- Vücuda yayılan sarı bir belirti (normal sarılıkta olur)
- Avuç içinin ve ayak tabanlarının sararması (şiddetli sarılıkta görülür)
- Sıra dışı bir uyuşukluk
- Beslenme güçlüğü
- Bazen açık renkli dışkı (kaka) ve koyu idrar.
- Huysuz olma durumu
Bu belirtilerden herhangi birini gösteren bebeğinizle ilgili endişeleriniz varsa doğum doktoru ile konuşun. Tehlikeli derecede yüksek bilirubin seviyesine sahip bir bebek beyin hasarı belirtileri göstermeye başlayabilir.
İlerlemiş sarılık ve beyin hasarı belirtileri şunlardır:
- İşitme kaybı
- Yukarı bakma
- İstemsiz hareketler
- Zayıflamış diş minesi
Yenidoğan sarılığının teşhisi nasıl yapılır?
Hastanelerin çoğunda anneyi taburcu etmeden önce bebeği sarılık açısından kontrol eder. Sağlık personelinin bebeği, ilk 72 saat boyunca her 8-12 saatte bir sarılık belirtilerini incelemesi gerekir.
Bir bebek sarılık belirtileri gösterirse, doktor, bebeğin cildine dokunulan invaziv olmayan bir el cihazı kullanarak bilirubin seviyelerini test eder. Sarılığın ciddiyetini belirlemek için yalnızca görsel bir muayeneye güvenilmemelidir. Eğer bilirubin seviyeleri anormal derecede yüksekse, doktor kan testi (SBR) yapacaktır.
Yenidoğan bebeğin sarılığı 2 haftadan daha uzun bir süre devam ederse, doktorlar altta yatan bozuklukları kontrol etmek için daha fazla kan ve idrar testi yapabilir.
Yenidoğan sarılığın tedavisi nasıl yapılır?
Bazen, seviyeleri çok yüksek bebeklerde özel mavi ışıklar kullanılır. Bu ışıklar, ciltteki bilirubinin parçalanmasına yardımcı olmaya çalışır. Buna fototerapi denir.
- Bebek, sabit sıcaklığını korumak için ışıkların altına ılık, kapalı bir yatağa yerleştirilir.
- Bebeğin gözlerini korumak biz bez veya göz bandı konulabilir.
- Mümkünse, emzirme fototerapi sırasında sürdürülmelidir.
Tedavi zaman zaman otuz dakikaya kadar indirilebilir, böylece bebeğinizi tutabilir, besleyebilir, kucaklayabilir ve altını değiştirebilirsiniz. Fototerapi tedavisi sırasında bebeğinizin bilirubin seviyesi topuktan alınan kan örnekleri ile izlenecektir. Sonuçlar bilirubin seviyesinin düşüp düşmediğini değerlendirmek için bir çizelgeye göre ölçülecektir. Seviye grafikte belirtilen tedavi seviyesinin altına düştüğünde fototerapi durdurulur. Ancak, seviyenin tekrar yükselmeye başlamayacağından emin olmak için tedaviyi durdurduktan sonra daha fazla kan örneği alınması için bebeğiniz hastanede kalmalıdır. Fototerapi, genellikle herhangi bir tehlikeli seviyeye ulaşılmadan önce başlar ve genellikle birkaç gün içinde bitirilir.
Eğer bilirubin seviyesi çok yüksek değilse veya hızlı bir şekilde artmıyorsa, evde çok küçük parlak ışıkları olan fiberoptik bir battaniyeyle fototerapi yapabilirsiniz. Ayrıca, ışığı bulunan bir beşikte kullanılabilir.
- Işık terapisini bebeğinizin cildine uygulanmalı ve bebeğinizi her 2 ila 3 saatte bir (günde 10 ila 12 kez) beslemelisiniz.
- Işık tedavisinin evde nasıl yapılacağı doktorunuz tarafında belirtilecektir.
- Hemşire çocuğunuzun kilosunu, beslenmesini, cildini ve bilirubin seviyesini kontrol etmek için günlük olarak hastaneye davet edecektir.
Sarılık çok şiddetli olduğunda, bebeklerin bilirubin seviyelerini olabildiğince hızlı bir şekilde düşürmesi için tam kan değişimi gerekebilir. Bu durumda, bilirubin düzeyleri transfüzyondan sonra her iki saatte bir kontrol edilecektir.Yenidoğan sarılığı, anne ve bebeğin kan türlerindeki farklılıktan kaynaklanıyorsa, doktor intravenöz immünoglobülin tedavisi yapacaktır. Bu, kan hücrelerinin çok hızlı bir şekilde parçalanmasına neden olan antikorların kan seviyelerini azaltacaktır.
