Kabakulak, bir virüsün (kabakulak virüsü) neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Kulağın önündeki yanakta tükrük bezlerinin çoğunlukla iki taraflı şişmesi şeklinde görülür. Genellikle çocukluk çağında görülen bu rahatsızlığın detaylarını yazımızın devamında okuyabilirsiniz.
Kabakulak nedir?
Kabakulak (parotitis epidemica) viral bulaşıcı bir hastalıktır. Virüsler esas olarak parotis bezlerini enfekte eder, ancak diğer organlarda da (pankreas, karaciğer, kalp, böbrekler dahil) çoğalabilirler. Kabakulak virüsleri oldukça bulaşıcıdır ve çoğunlukla 5 ile 9 yaş arasındaki çocukları etkiler. Özellikle kentsel alanlarda salgın hastalıklar yılın ilk yarısında ortaya çıkabilir.
Genel olarak, dünya çapında birkaç farklı virüs varyantı vardır ve ne semptomlar ne de hastalığın seyri birbirinden önemli ölçüde farklı değildir. Kabakulak, klasik diş çıkarma sorunlarından biridir. Bu nedenle, günümüzde çocuklar rutin olarak kabakulağa karşı aşılanmaktadır, bu da hastalığın artık eskisi kadar yaygın olmadığı anlamına gelmektedir.
Kabakulak nasıl bulaşır?
Kabakulak patojeni tükürükte (balgam) bulunur ve öksürme, hapşırma veya konuşma, yani damlacık enfeksiyonu yoluyla bulaşır. Başka bir bulaşma yolu, doğrudan veya dolaylı vücut temasıdır. Ev eşyaları veya oyuncaklar, enfekte bir çocuğun tükürüğü ile kontamine olabilir.
Bu nedenle enfeksiyon riski özellikle kapalı odalarda yüksektir. Virüsler ayrıca hasta bir çocuğun idrarında da bulunabilir. Virüsün bulaşması ile hastalığın ortaya çıkması arasında genellikle iki ila üç hafta vardır (kuluçka dönemi). Diğer insanlar için kabakulak, semptomların başlamasından yaklaşık iki gün önce ve dört gün sonra bulaşıcıdır.
Virüs esas olarak çocukları etkiler ve erkekler kızlardan daha sık hastalanır.
Kabakulak belirtileri
Kabakulak genellikle şu şekilde başlar:
- hafif ateş
- yorgunluk
- iştah kaybı
- karın ağrısı
- hafif baş ağrısı
Kabakulak sırasında ağrıyan kulakların önündeki ve altındaki alan önemli ölçüde şişer. Şişlik genellikle keskin bir şekilde sınırlanmaz ve kulak memelerinin dışarı çıkmasına neden olur. Çenenin altındaki diğer tükürük bezleri ve lenf düğümleri de etkilenebilir.
Ayrıca,
- Yüksek ateş
- Parotis bezlerinin şişmesi (parotit)
- Kas ağrısı veya şiddetli baş ağrısı
- Mide bulantısı belirtileri görülür.
Kabakulak nasıl teşhis edilir?
Doktor, teşhisi hastanın klinik görünümüne (glandüler şişlik ve diğer semptomlar) göre koyar. Çocuk, semptomların başlamasından iki ila üç hafta önce hasta bir çocukla temas kurduysa, teşhisi doğrulamak kolaydır. Hastalık, bir kan örneği alınarak da teşhis edilebilir (örneğin, antikorların belirlenmesi ), ancak bu genellikle gerekli değildir.
Kabakulak nasıl tedavi edilir?
- Kabakulak olan çocuklar genellikle evde tedavi edilir ve semptomların çoğu ilaç almadan geçer. Aşağıdaki önlemler semptomları hafifletebilir:
- Ateş düşürücü ve ağrı kesiciler ateş ve baş ağrılarına (örn. İbuprofen veya parasetamol) yardımcı olur.
- Fiziksel dinlenme tavsiye edilir.
- Yutma sorunlarını hafifletmek için çocuklar çok içmeli ve sıvı veya yumuşak yiyecekler yemelidir.
- Asitli içeceklerden kaçının (turunçgillerle meyve suları dahil), aksi takdirde tükürük bezlerinin daha çok çalışması gerekir. Çay ile seyreltilmiş elma suyu ve karbondioksit oranı düşük içecekler iyidir.
- Pek çok çocuk sakız çiğnediğinde baskıdan kurtulur.
Kabakulak hangi komplikasyonlara neden olabilir?
Kabakulak virüsleri vücutta göç edebilir ve çeşitli organlara ve organ sistemlerine saldırabilir. Bu nedenle olası komplikasyonlar şunlardır:
- Meninks iltihabı (menenjit; boyun tutulması , yüksek ateş ve bilinç azalması) veya beyin iltihabı (ensefalit)
- Testislerin iltihaplanması (orşit)
- şiddetli baş ağrısı
- Kusmak
Genç veya yaşlı erkeklerde hastalık, vakaların % 20-30’unda testislere yayılır. Enflamasyon yaklaşık üç ila dört gün sürer ve testislerde ağrı ve hassasiyetle testislerin şişmesine neden olur. Testis iltihabı, özellikle her iki tarafta meydana gelirse kısırlığa (kısırlığa) yol açabilir.
Yaşlı kızlar ve genç kadınlar bazen yumurtalıkların iltihaplanmasından kaynaklanan karın ağrısı yaşarlar. Semptomlar genellikle bir hafta sonra geçer ve erkeklerin aksine kısırlığa yol açmaz.
Nadir görülen komplikasyonlar:
- Böbrek iltihabı
- Gözlerde bozukluk (gözyaşı bezlerinde şişme, ışığa duyarlılık, kısmi görme kaybı)
- Kulaktaki sinirlerin iltihaplanması (işitme kaybı)
- Pankreas iltihabı (pankreatit)
- Eklem iltihabı
Kabakulak nasıl önlenir?
Çocukları kabakulak aşısı yaptırarak bu hastalığın önlemi alınmış olur. Çocuklarda kızamık ve kızamıkçık aşısı ile birlikte yapılır ( MMR aşısı ). Doğru şekilde gerçekleştirilen bir aşılamanın (2 kez aşılama) etkinliği % 90’ın üzerindedir.
